مطبوعات تاجیک در سمرقند

این مقاله برآن است تا به معرفی بنیان‌گذاران مطبوعات تاجیک بپردازد و از نحوۀ پیدایش و محتوای مطبوعات، روزنامه‌ها و هفته‌نامه‌ها شرح مفیدی به‌دست دهد. محمودخواجه بهبودی از شخصیت‌های معروف زمان بود که از سال 1900م بارها به ممالک مختلف شرق سفر کرد و از مطبوعات رسمی و خصوصی ترکستان، مطبوعات تاتاری و آذربایجانی روسیه استفاده کرد و مقاله‌های زیادی به‌طبع رساند. وی سه ماه بعد از بسته شدن روزنامۀ بخارای شریف در ماه آوریل سال 1913م، روزنامۀ سه‌زبانۀ سمرقند را تأسیس کرد که در مدت کوتاه فعالیت خود، دربارة وضع تعلیم در سمرقند و بخارا و دیگر شهرهای آسیای میانه، افغانستان و ممالک دیگر جهان خبرها و مقاله‌ها به‌طبع می‌رساند و مردم را به علم‌آموزی هدایت می‌کرد. پس از آن، بهبودی نخستین مجلۀ آسیای میانه به‌نام آینه را به دو زبان فارسی و ترکی تأسیس کرد. به‌دنبال بهبودی سیدرضا علیزاده موفق به نشر نخستین هفته‌نامۀ فارسی‌زبان به‌نام شعلۀ انقلاب شد. در زمانی که تقسیمات حدود ملی آسیای میانه شروع شده بود، استاد عینی و هم‌صفانش با تأسیس روزنامۀ آواز تاجیک مردم را به مبارزه و تلاش دعوت کردند. این روزنامه به مکتب بزرگ تجربه و مهارت روزنامه‌نگاران و روزنامه‌نگاری تاجیک تبدیل شد و زمینۀ مساعدی را برای به‌وجود آمدن روزنامه‌‌ها و مجله‌های نوی تاجیکی مثل مجلۀ دانش و بینش و دیگر مجله‌‌ها فراهم کرد که در این مقاله به آن‌ها اشاره شده است. نگارنده در پایان چنین نتیجه گرفته است که سمرقند در تشکیل مطبوعات ادواری و نشریات نوی تاجیکی نقش مهمی ایفا کرده و دست‌پروران این مکتب بزرگ با سروری استاد صدرالدین عینی در بنیاد دولت نوتأسیس تاجیکان و به مرکز علم و فرهنگ تبدیل شدن آن خدمت چشم‌رسی کرده‌اند که در تاریخ نوین تاجیکان ثبت شده است.